तुळजाभवानी स्तोत्र

अनंत युगाची जननी |

तुळजा रामवरदायिनी ||

तिचे स्वरूप उमजोनी |

राहे तो ज्ञाता || धृ ||

शक्तिवीण कोण आहे |

हे तो विचारोनी पाहे |

शक्ती विरहित न राहे |

येश कीर्ती प्रताप ||१ ||

शिवशक्तीचा विचारू |

अर्धनारी नटेश्वरू |

दास म्हणे हा विचारू |

तत्वज्ञानी जाणती || २ ||

तुळजा देवी ही अनंत युगांची जननी आहे .अनंत युगे तिने निर्माण केली आहेत .निर्गुण निराकार परब्रह्माला एकदा ‘मी एकटा आहे ,अनेक व्हावे ‘अशी ईच्छा झाली ,हा संकल्प निर्माण झाला . तो संकल्प म्हणजे मूळमाया असे श्री समर्थ रामदास स्वामी म्हणतात .त्या मूळ मायेची दोन अंगे –एक ज्ञानमय ,दुसरे शक्तीमय .म्हणजेच गणेश आणि शारदा .त्या शक्तीमय अंगांची विविध रूपे कोल्हापूर ची अंबाबाई ,सप्तशृंगी ,रेणुकामाता ,तुळजा माता ई .

या तुळजाभवानी ला रामवरदायिनी का म्हणतात त्याची एक गोष्ट आहे ,श्रीराम सीतामाईला शोधत असताना शोक करत होते ,विलाप करत होते ,तेव्हा शंकर व सती [ दक्ष कन्या ]तेथून जात असताना शंकरांनी श्रीरामांना वंदन केले .तेव्हा सतीला आश्चर्य वाटले .ह्याला शंकर का वंदन करत आहेत असे तिला वाटले .हा कसला देव असे तिला वाटले .तिने श्रीरामांची परीक्षा घ्यायचे ठरवले .ती सीतेचा वेश घेऊन रामांसमोर आली पण श्रीरामांनी तिला ओळखले .व हात जोडून विचारले ‘देवी आपण येथे कशा ? आणि आमचे आराध्य शंकर महाराज कोठे आहेत ?

तेव्हा  सतीचा भ्रमनिरास झाला .तिने रामांना आशीर्वाद दिला .तू रावणाचा वध करशील असा आशीर्वाद दिला .तू  ळ जा तू तळ जा असे सांगितले म्हणजे दक्षिणे कडे जा असे सांगितले . म्हणून तुळजा भवानी .अशी ही रामवरदायिनी  तुळजाभवानी श्री समर्थ रामदासांची आराध्य देवता होती समर्थ म्हणतात :

सर्वांचे मूळ हे माया | मूळमाया म्हणोनिया |

सृष्टीची आदिशक्ती हे | आदिशक्ती म्हणोनिया ||

तुळजाभवानी आदिशक्ती आहे कारण तिने सृष्टी निर्माण केली .